Multipla skleroza
Multipla skleroza – je hronično progresivno demijelinizaciono oboljenje centralnog nervnog sistema. Postoje različite spekulacije o uzroku nastanka ovog oboljenja, od virusne etiologije, preko genetske, vaskularne do autoimune etiologije. Statistički gledano prvi javlja se u mladom i srednjem starosnom dobu i zastupljenija je u ženskoj poulaciji.
Pored ove definicije Multipla skleroza je oboljenje koje utiče na sve sfere pacijentovog života i kao takva predstavlja stanje za čiji tretman je neophodan multidisciplinarni pristup koji za ima za cilj pomoć pacijentu kao motorno-psiho-socijalnoj celini.
Patofiziologija
Hronična demijenilizacija struktura centralnog nervnog sistema, ogleda se u formiranju „plak“ struktura, zona u kojima je došlo do atrofije i povlačanja mijelinskih struktura. Mijelinske strukture, grubim rečima predstavljaju zaštitu od nekontrolisanog širenja elektro-nervnog impulsa. Smanjenjem njihove mase u zonama centralnog nervnog sistema, gubi se i njihova funkcija. Demijelinizovane zone se ponašaju kao čvorišta kroz koja uređeni ushodni ili nishodni signal ne prolazi.
Klinička slika
Zone demijelinizacije se mogu javiti na svakom mestu u velikom mozgu, malom mozgu, produženoj i kičmenoj moždini. Mogu biti zahvaćeni senzorni, i motorni putevi.
U skladu sa tim klinička slika je različita, a prepoznaju se sličnosti između pacijetima prema dominantnim simptomima. Pa grubu podelu kliničkih oblika možemo napraviti na dominanto senzorni i na dominantno motorni tip.
Senzorni tip – simptomi najčešće polaze od kompromitacije vidnog polja i ili promene u osećaja površine kože (dermatomu) noge ili ruke.
Motorni tip – Možemo podeliti na dve grupe,
Spastično ataksični tip – prvi simptomi su vezani za motorne ispade, pacijenti imaju osećaj ranog zamaranja, primećuju slabiju kontrolu hoda, i kontrolu finijih pokreta ruke.
Hronična progresija ovog oboljenja odnosi se na postepeno pogoršavanje kliničkog statusa. U ovom smislu razlikujemo brzi i relapsno-remitentni oblik.
Brzi tok karakteriše ubrzano pogoršanje kliničkih simptoma.
Relapsno-remitentni oblik je vezan za faze poboljšanja i pogoršanja. U fazama pogoršanja pacijentima stanje degradira motorički i senzorno, obično bivaju podvrgnuti neurološkoj terapiji i u fazi stagnacije pogoršanja započinje se novi set rehabilitacije.
Pored dominantnih simptoma koje smo spomenuli, javljaju se i drugi simptomi koji utiču na kvalitet života obolele osobe.
Ovi simptomi se odnose na poremećenu kontrolu mokrenja i kontrolu stolice, generalizovanu disfunkcija creve i digestivnog trakta.
Ubrzano zamaranje i osećaj opšte slabosti, nesigurnost pri hodu i savladavanju osnovnih arhitektonskih prepreka u svakodnevnom životu.
Poseban aspekt predstavlja psihološki odgovor pacijenta na oboljenje i progresivnu disfunkciju organizma u celini.
Rehabilitacija
Rehabilitacija pacijenata obolelih od multiple skleroze je trajan proces. Sa rehabilitacijom je potrebno započeti odmah po spoznaji dijagnoze i ako simptomi još uvek nisu razvijeni.
Ranim početkom omogućava se preventiva, i dugoročno održavanje najvažnijih motornih obrazaca kod pacijentata sa relapsno-remitendnim oblikom. Očuvanje obrasca samostalnog hoda, i kasnije uvežbavanje pravilnih obrazaca kompenzacije sprečiće nastanak koštano-zglobnih bolnih stanja i održaće autonomiju pacijenta u hodu do iskorišćenja njegovih maksimalnih potencijala.
U slučaju uznapredovale kliničke slike uz adekvatno doziranje kineziterapije moguća je restitucija određenih funkcija i poboljšanje kliničke slike čak i preko „očekivanih“ nivoa.
U našoj Pro Fizio ambulanti kao podršku rehabilitaciju imamo mogućnost primene HBO terapije (hiperbarična oksigenacija)
Borba sa multiplom sklerozom je proces koji traje i zahteva uportnost i saradnju svih članova tima na čelu sa pacijentom.
Atmosfera uzajamne podrške, poverenja, stimulacije pozitivnih obrazaca kretanja i ponašanja je iz mog dosadašnjeg iskustva predstavlja ključ za održanje i poboljšanja stanja pacijneta.
Branko Vorkapić